Description
ورق رائکس
ورق رائکس (RAEX) در واقع یک نوع ورق فولادی ضدسایش (Wear Resistant Steel) است که توسط شرکت SSAB فنلاند تولید میشود. این ورقها به دلیل ترکیب شیمیایی خاص و عملیات حرارتی ویژه، سختی و مقاومت سایشی بسیار بالایی دارند و در عین حال از استحکام و شکلپذیری خوبی هم برخوردارند.
ویژگیهای کلیدی ورق رائکس
ویژگیهای کلیدی ورق رائکس (Raex) به طور خلاصه شامل این موارد است:
۱. مقاومت سایشی بالا
- به دلیل سختی زیاد (معمولاً در گریدهای 400، 450 و 500 برینل) در برابر سایش و خوردگی ناشی از برخورد ذرات بسیار مقاوم است.
- در محیطهایی که تماس مداوم با شن، ماسه، سنگ و مواد معدنی وجود دارد، طول عمر قطعات را به شکل قابل توجهی افزایش میدهد.
۲. استحکام مکانیکی بالا
- علاوه بر سختی، دارای استحکام کششی و خمشی بسیار مناسب است.
- امکان استفاده در شرایطی که هم مقاومت سایشی و هم تحمل تنش لازم است.
۳. شکلپذیری و قابلیت ماشینکاری
- با وجود سختی بالا، قابلیت خمکاری سرد و برشکاری با تجهیزات مناسب را دارد.
- میتوان با لیزر، پلاسما و برش هواگاز آن را به راحتی برش داد.
۴. قابلیت جوشکاری
- امکان جوشکاری با رعایت اصول و در صورت نیاز پیشگرمایش وجود دارد.
- اتصال به سایر فولادها به خوبی امکانپذیر است.
۵. افزایش طول عمر تجهیزات
- در مقایسه با ورقهای ساختمانی معمولی، چندین برابر عمر مفید بیشتری دارد.
- باعث کاهش هزینه تعمیرات و تعویض قطعات در صنایع سنگین میشود.
۶. صرفهجویی اقتصادی
- هرچند قیمت اولیه بالاتر از ورقهای معمولی است، اما به دلیل کاهش توقف تولید، هزینه تعمیر و جایگزینی، در بلندمدت اقتصادیتر است.
ورق رائکس (Raex) مثل سایر فولادهای ضدسایش تحت یکسری استانداردها تولید و کنترل کیفیت میشود.
استانداردهای ورق رائکس (Raex)
- استاندارد سختی (Hardness Standard)
- ورقهای ضدسایش معمولاً بر اساس سختی برینل (HBW) معرفی میشوند.
- برای Raex، سختی در محدودههای مشخصی مثل 370–540 HBW (بسته به گرید 400، 450، 500) کنترل میشود.
- استانداردهای بینالمللی مرجع
- اغلب با EN 10029 و EN 10051 برای تلرانس ضخامت و ابعاد مطابقت دارد.
- خواص مکانیکی معمولاً بر اساس EN 10002 / EN ISO 6892-1 (آزمایش کشش) کنترل میشوند.
- آزمایش ضربه طبق EN ISO 148-1 (Charpy V-notch) انجام میشود.
- گواهی کیفی کارخانه (Mill Test Certificate – MTC)
- به صورت EN 10204 – 3.1/3.2 ارائه میشود.
- شامل آنالیز شیمیایی، خواص مکانیکی (کشش، تسلیم، سختی، ضربه) است.
- استاندارد معادل در بازار جهانی
- Raex 400 ≈ Hardox 400 ≈ Dillidur 400 ≈ XAR 400
- Raex 450 ≈ Hardox 450 ≈ Dillidur 450 ≈ XAR 450
- Raex 500 ≈ Hardox 500 ≈ Dillidur 500 ≈ XAR 500
جدول مشخصات فنی ورق رائکس
| گرید ورق | سختی برینل (HBW) | استحکام کششی (MPa) | استحکام تسلیم (MPa) | چقرمگی (KV, -40°C) | کاربردها |
| Raex 400 | 370 – 430 | 1250 – 1500 | ≥ 1000 | 30 J | مناسب برای باکت لودر، شوتها، نوار نقاله، تیغه بلدوزر |
| Raex 450 | 425 – 475 | 1350 – 1600 | ≥ 1100 | 25 J | مناسب برای ماشینآلات راهسازی، تیغه گریدر، کامیونهای معدنی |
| Raex 500 | 450 – 540 | 1550 – 1800 | ≥ 1200 | 20 J | مناسب برای تجهیزات معدنی بسیار سنگین، خردکنها و صنایع سیمان |
توضیحات تکمیلی:
- هر چه گرید بالاتر باشد، مقاومت سایشی بیشتر و شکلپذیری کمتر میشود.
- Raex 400 انعطافپذیری بهتری دارد و راحتتر خم و ماشینکاری میشود.
- Raex 500 بیشترین مقاومت سایشی را دارد اما برای خمکاری و جوشکاری باید دقت بیشتری به خرج داد.
- انتخاب گرید بستگی به شدت سایش محیط کاری و نوع قطعه دارد.
آنالیز شیمیایی تقریبی ورق Raex
| عنصر | Raex 400 | Raex 450 | Raex 500 | نقش اصلی |
| C (کربن) | 0.12 – 0.20 % | 0.12 – 0.22 % | 0.15 – 0.25 % | افزایش سختی و استحکام |
| Mn (منگنز) | 1.20 – 1.60 % | 1.20 – 1.60 % | 1.30 – 1.70 % | بهبود استحکام و چقرمگی |
| Si (سیلیسیم) | 0.20 – 0.50 % | 0.20 – 0.50 % | 0.20 – 0.50 % | افزایش استحکام و مقاومت در برابر سایش |
| Cr (کروم) | 0.40 – 1.00 % | 0.50 – 1.20 % | 0.80 – 1.40 % | افزایش مقاومت سایشی و ضدخوردگی |
| Ni (نیکل) | 0.20 – 1.00 % | 0.20 – 1.20 % | 0.50 – 1.50 % | افزایش چقرمگی، مخصوصاً در دماهای پایین |
| Mo (مولیبدن) | 0.20 – 0.50 % | 0.20 – 0.60 % | 0.25 – 0.60 % | افزایش سختیپذیری و مقاومت حرارتی |
| P (فسفر) | ≤ 0.025 % | ≤ 0.025 % | ≤ 0.025 % | ناخالصی – باید حداقل باشد |
| S (گوگرد) | ≤ 0.010 % | ≤ 0.010 % | ≤ 0.010 % | ناخالصی – باید حداقل باشد |
✅ نکات مهم
- با افزایش گرید (از 400 به 500)، مقدار کربن، کروم و مولیبدن بیشتر میشود تا سختی بالاتر رود.
- وجود نیکل و منگنز باعث میشود فولاد در کنار سختی، چقرمگی (toughness) خوبی هم داشته باشد.
- گوگرد و فسفر همیشه باید در حد بسیار پایین نگه داشته شوند تا از تردی و شکست جلوگیری شود.
مقایسه ورق رائکس و هاردوکس
| ویژگی | Raex (فنلاند – SSAB Europe) | Hardox (سوئد – SSAB Sweden) |
| تولیدکننده | شرکت SSAB فنلاند | شرکت SSAB سوئد |
| گریدهای رایج | Raex 400, 450, 500 | Hardox 400, 450, 500, 550, 600, Extreme |
| سختی برینل (HBW) | 370 – 540 (بسته به گرید) | 370 – 650 (بسته به گرید) |
| استحکام کششی | 1250 – 1800 MPa | 1250 – 2000+ MPa |
| قابلیت جوشکاری | بسیار خوب، نیاز به پیشگرمایش در ضخامتهای بالا | بسیار خوب، با استانداردهای کامل جوشکاری |
| قابلیت خمکاری و شکلپذیری | مناسب در گریدهای پایینتر (400 و 450) | عالی حتی در سختیهای بالا |
| چقرمگی (Impact Toughness) | خوب ولی پایینتر از Hardox | بسیار عالی، بهخصوص در دماهای پایین |
| تنوع محصول | محدود به چند گرید و ضخامت | بسیار متنوع (از 0.7mm ورق نازک تا 160mm ورق ضخیم) |
| کاربردها | تجهیزات معدنی، راهسازی، سیمان و فولاد | تمام صنایع سنگین: معدن، زباله، فولاد، کشاورزی، نفت و گاز |
| قیمت | معمولاً ارزانتر از Hardox | کمی گرانتر به دلیل کیفیت و شهرت جهانی |
جمعبندی
- اگر به دنبال قیمت مناسبتر با کیفیت خوب هستی → Raex انتخاب خوبیه.
- اگر پروژه نیاز به بالاترین طول عمر، چقرمگی عالی و تنوع سایز/ضخامت داره → Hardox گزینه حرفهایتره.
- در بازار ایران هم معمولاً Raex مقرونبهصرفهتر و راحتتر پیدا میشه، ولی Hardox برندتر و مطمئنتر محسوب میشه.
راهنمای انتخاب بر اساس صنعت
۱. صنایع معدنی (استخراج سنگ، شن و ماسه، معدنکاری)
- شرایط کاری: بار سنگین، ضربه شدید، سایش دائمی.
- ✅ پیشنهاد: Hardox 450 یا 500 (چقرمگی بالا و مقاومت عالی در برابر ضربه)
- ⚙️ اگر محدودیت بودجه داری → Raex 450 یا 500 هم مناسب است ولی دوام Hardox بالاتر است.
۲. صنایع سیمان و فولاد
- شرایط کاری: سایش پیوسته با مواد ساینده (کلینکر، سنگآهن).
- ✅ پیشنهاد: Raex 500 یا Hardox 500 برای شوتها، قیفها و نوار نقاله.
- Hardox در برابر دمای بالاتر کمی بهتر عمل میکند.
۳. ماشینآلات راهسازی (بلدوزر، گریدر، لودر)
- شرایط کاری: ضربه + سایش + نیاز به خمکاری و جوشکاری.
- ✅ پیشنهاد: Raex 400 یا 450 (قابل خمکاری و جوشکاری راحتتر)
- اگر پروژه سنگین و مداوم است → Hardox 450 بهترین انتخاب است.
۴. صنایع بازیافت و زباله
- شرایط کاری: خردکنها، آسیابها، سایش بسیار زیاد.
- ✅ پیشنهاد: Hardox 500 یا 550 (عمر طولانیتر)
- اگر صرفه اقتصادی مهم باشد → Raex 500 انتخاب بهتری از نظر هزینه است.
۵. صنایع نفت و گاز / پتروشیمی
- شرایط کاری: خوردگی و سایش ترکیبی.
- ✅ پیشنهاد: Hardox (به دلیل استانداردهای جهانی و کیفیت بالاتر)
- Raex کمتر در این صنعت استفاده میشود.
۶. کاربردهای عمومی و کشاورزی
- شرایط کاری: نیاز به ورق ضدسایش با قیمت مناسب.
- ✅ پیشنهاد: Raex 400 (بهترین تعادل بین قیمت و کارایی)
- Hardox معمولاً گران است و در کشاورزی خیلی لازم نیست.
کاربردهای ورق رائکس (Raex)
۱. صنایع معدنی و سنگین
- باکت لودر و بیل مکانیکی (بهخاطر تماس دائم با سنگ و شن)
- کامیونهای معدنی (کف و دیوارهها برای مقاومت در برابر سایش بار)
- سرندها و شوتها (برای انتقال مواد معدنی ساینده)
۲. صنایع فولاد و سیمان
- قیفها (Hopper) و نوار نقالهها (مقاوم در برابر سایش کلینکر و سنگآهن)
- آسیابها و خردکنها (قطعات داخلی)
- دیواره و کف سیلوها.
۳. ماشینآلات راهسازی و ساختمانی
- تیغه بلدوزر و گریدر.
- قطعات سایشی ماشینآلات راهسازی.
- سطوح درگیر با خاک، شن و آسفالت.
۴. صنایع بازیافت و زباله
- خردکنها و آسیابها (چکشها و دیوارهها)
- ماشینآلات بازیافت فلزات و ضایعات.
۵. صنایع کشاورزی
- تیغههای خاکورزی و شخمزنها.
- قطعات سایشی کمباین و ماشینآلات کشاورزی.
۶. سایر کاربردها
- خودروسازی سنگین (کامیون و تریلر حمل بار سنگین)
- صنایع حملونقل مواد (کانتینرها و واگنهای معدنی)
- کاربردهای عمرانی که نیاز به مقاومت سایشی دارند.
✅ به طور خلاصه، ورق Raex هر جا که سایش، ضربه و اصطکاک شدید وجود دارد کاربرد دارد و باعث افزایش طول عمر تجهیزات و کاهش هزینه تعمیرات میشود.
